Belastingdienst maakt een einde aan de modelovereenkomst met ‘vrije vervanging’

Ondernemers die met ZZP’ers werken en daarbij gebruikmaken van modelovereenkomsten van de belastingdienst moeten opletten. De Belastingdienst trekt per 1 januari 2024 de modelovereenkomsten in die gebaseerd zijn op vrije vervanging. De Hoge Raad heeft in het Deliveroo-arrest geoordeeld dat ook bij vrije vervanging sprake kan zijn van werken in dienstbetrekking.

Hoge Raad

Eerder dit jaar heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan in een zaak tussen vakbond FNV en Deliveroo, over de vraag of maaltijdbezorgers van Deliveroo in loondienst waren of ZZP’er waren. Of er sprake is van een arbeidsovereenkomst hangt volgens de Hoge Raad af van alle omstandigheden van het geval. De verplichting tot het leveren van persoonlijke arbeid is één van de kenmerken die van belang zijn bij de beoordeling van de arbeidsrelatie, maar niet doorslaggevend. Het recht op vrije vervanging sluit daarom een arbeidsovereenkomst niet per definitie uit.

Vrije vervanging

In de door de belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten die zijn gebaseerd op vrije vervanging, staat dat de opdrachtnemer zich vrij mag laten vervangen. Er is dan geen sprake van persoonlijke arbeid en daardoor is er geen sprake van een dienstbetrekking. Echter, de Hoge Raad heeft in het Deliveroo-arrest geoordeeld dat er ook bij vrije vervanging sprake kan zijn van een dienstbetrekking. Deze modelovereenkomsten worden hierdoor onbruikbaar. Niet alleen de modelovereenkomsten gebaseerd op vrije vervanging komen te vervallen, maar ook de brancheovereenkomsten en individuele overeenkomsten die gebaseerd zijn op vrije vervanging.

Wat nu?

De intrekking van de modelovereenkomsten gaat pas per 1 januari 2024 in. Dit geeft opdrachtgevers en opdrachtnemers de mogelijkheid om de arbeidsrelatie opnieuw te beoordelen en om deze zo nodig aan te passen. Brancheorganisaties en individuele opdrachtgevers met een eigen goedgekeurde modelovereenkomst “vrije vervanging” zullen van de Belastingdienst uiterlijk 1 oktober 2023 een brief ontvangen over de intrekking. Degenen die geen modelovereenkomst hebben voorgelegd, ontvangen geen brief.

Ondernemers die een zelf opgestelde overeenkomst op basis van vrije vervanging hanteren doen er goed aan deze tegen het licht te houden. Bij twijfel is het altijd mogelijk om een overeenkomst te laten beoordelen. De overeenkomst moet uiteraard ook feitelijk worden nageleefd. Als een overeenkomst wordt gebruikt die geen stand meer houdt dan kan dit bij de opdrachtgever tot naheffingen in de loonbelasting leiden.